Картошка экиш ва уни парваришлаш
Картошка етиштириш технологияси | АгроОлам.Uz
Навлар. Ўзбекистонда экиш учун Давлат реестрига киритилган навлар: Сантэ, Ақраб, Альвара, Агане, Бақро 30, Белуга, Бимондо, Болеро, Виктория, Диамант, Қувонч 1656 М, Латона, Марфона, Палма, Умид, Ҳамкор-1150, Тўйимли, Фазан, Фреско, Эсприт, Романо, Кардинал, Драга.
Тезпишар навлар 60-65, эртаги-ўртача 70-80, ўртапишар 90-100, ўртаги кечки 110-120, кечпишар 130-150 кунда пишиб етилади.
Алмашлаб экишдаги ўрни, нав танлаш. Картошка учун энг яхши ўтмишдошлар – кузги ғалла экинлари, бир йиллик дуккакли ўтлар, ғўза, полиз, пиёз. Картошкани тамаки, помидор, бойимжон, қалампир сингари итузумдошлар оиласига кирувчи экинлардан кейин жойлаштириш ярамайди. Бедадан кейин иккинчи йили жойлаштириш тавсия этилмайди.
Эртаги картошка етиштириш учун ўсув даври 70-90 кунлик тез пишар ва ўрта пишар – Зарафшон, Невский, Огонек, Санте, Рамона, Марфона, Кондор, Бинелла, Космос навлари танланади. Ўрта пишар ўсув даври 95 кун ва ундан ортиқ бўлган навлар эртаги картошка ҳосили етиштириш учун ярамайди. Уларда туганаклар ҳосил бўлиши ёзнинг иссиқ даврига тўғри келади.
Тупроқни ишлаш. Эртаги картошка экиладиган далаларга кузда 2040 т га чириган ёки ярим чириган гўнг, 90-150 кг фосфор, 60-80 кг/га калий тузи шаклида солиниб ПН-3-35, ПЯ- 3-35 русумли плуглар билан 28-30 см чуқурликда кузги шудгор қилинади.
Қиш даврида ёғингарчиликлар таъсирида тупроқ зичлашиб қолган бўлса дала чизелланади, бороналанади, зарур бўлганда молаланиб ер экишга тайёрланади.
Уруғни экишга тайёрлаш. Уруғларни экишга тайёрлашда, аввало улар сараланади, лат еган, касалланган туганаклар териб олинади. Экишга вазни 30, 50, 80 г бўлган туганаклардан фойдаланилади. 80 г вазндан ортиқ туганаклар ўртасида узунасига кесилиб 100 л сувга 5-6 кг ТМДТ, 2 г қаҳрабо кислотаси, 50-100 г бор кислота, марганец сульфат, мис купороси, 4 кг аммофос қўшилган эритмада ивитилса ҳосилдорлик 11-20 % ошади (Остонақулов, 1997). Уруғлик туганаклар 12-15 кун давомида 12-20 0С ҳароратда сернам қоронғи жойда сақланади.
Картошка уруғини нишлатиш 25-30 кун давомида 12-15 0С ҳароратда, ёруғ ва яхши шамоллатиладиган биноларда ўтказилади. Нишлатиш қоронғи жойда ўтказилса унинг давомийлиги 15-17 кунга қисқартирилади ва бунда нишнинг узунлиги 0,5-2 см дан ошмаслиги керак. Нишлатишда уруғлар 2-3 қатлам қилиб ёйилади. Т. Остонақулов маълумотларига кўра нишлатиб экилган уруғ, нишлатмасдан экилган уруғларга нисбатан 10-12 кун эрта пишади ва ҳосилдорлиги 18-25 % ошади.
Экиш усули ва муддати. Эртапишар картошка навларининг уруғлари тупроқнинг 10 см қатламида ҳарорат 6-7 0С қизиганда экиб бошланади. Ўзбекистонда эртаги картошка текислик минтақаларида 10 февралдан 15 мартгача, тоғ олди минтақаларида 10-25 мартда экиш энг мақбул муддат ҳисобланади. Экиш муддати кечикканда туганаклар ҳосил бўлиши ёзнинг жазирама иссиғига тўғри келади, туганаклар ҳосил бўлиши ёмонлашади, ҳосилдорлик камаяди.
Картошка кузда экилганда экиш чуқурлиги 18-20 см га етказилади, баҳорда бороналаниб туганак устидаги тупроқ 8-10 см юпқалаштирилади.
Эртаги картошка туп қалинлиги гектарига 57-71 мингтагача бўлади ва бунда навнинг биологик хусусиятлари ҳисобга олинади. Экиш 70х20-25 см схемада ўтказилиши маъқул. Туганаклар вазни 30-80 г бўлганда, экин меъёри 3-3,5 т/га ташкил қилади.
Т. Остонақулов тажрибаларида экиш меъёри гектарига 3 т бўлиб вазни 20-30 г уруғлик туганаклар экилганда 165,2 ц/га, 30-50 г экилганда 208,3 ц/га, 50-70 г экилганда 206,1 ц/га ҳосил олинган, экиш чуқурлиги 6-7 см. Экиш билан азотли ўғитлар йиллик меъёрининг 20 % фосфорли ўғитларнинг қолган қисми солинади.
Картошка туганакларини пушта устига экиш ҳам яхши натижа беради. Бунда пушталар қатор оралари 70 ёки 90 см қилиб кузда олинади. Пуштага феврал ёки март ойининг биринчи ўн кунлигида нишлатилган уруғлар 6-7 см чуқурликка экилади. Қатор усти мульчаланганда ўсимлик тез ривожланади, ҳосил эрта етилади. Қатор ораларини 90 см қилиб экиш картошка етиштиришдаги ишларни тўла механизациялаш учун имкон яратади.
Экин парвариши. Эртаги картошка уруғлари униб чиққунча 1-2 бороналаш ўтказилади. Бороналаш қатқалоқни юмшатади, бегона ўтларни йўқотади, майсаларнинг тез ва қийғос униб чиқишини таъминлайди.
Парваришда асосий талаб картошка тупи атрофидаги тупроқни юмшоқ ва бегона ўтлардан тоза ҳолда сақлашдир. Қатор ораларини култивация қилиш, тупроқни юмшатиш уруғлар униб чиққандан кейин КРН-4.2, КОР-4.2 култиваторларида амалга оширилади. Майсалар тўлиқ униб чиққандан кейин биринчи култивация 12-14 см, кейингилар 14-16 см чуқурликда ўтказилади. Култивациялар ҳар ёмғирдан ёки суғоришдан кейин ўтказилади. Картошка майдонларида чопиқ ўтказишда ўтларни йўқ қилиш билан биргаликда ўсимлик атрофига тупроқ тортилади, натижада иссиқликнинг зарарли таъсири камаяди.
Озиқлантириш. Эртаги картошка биринчи марта култиватор озиқлантиргичлар ёрдамида майсалар ҳосил бўлгандан кейин гектарига 45-50 кг, иккинчи марта ғунчалаш (шоналаш) фазасида 80-85 кг меъёрида азот билан озиқлантирилади. Азотли ўғитлардан аммоний селитраси, мочевина, аммоний сульфат қўлланилади. Қатор ораларини ишлаш ва озиқлантиришда КРН-2,8, КОН-2,8 ПМ, КОН-2,8 А култиватор ўғитлагичларидан фойдаланилади. Ҳозирда Голландиянинг «Амак» фрезали култиваторларидан ҳам қатор ораларини ишлашда кенг фойдаланилмоқда.
Суғориш. Эртаги картошкани суғоришда, уларнинг сони тупроқдаги намлик ҳисобга олинган ҳолда ўтказилади ва тупроқдаги намлик ЧДНСнинг 75-85 % идан кам бўлмаган ҳолда сақланишига эришилади. Суғориш схемаси 1-2-5 бўлганда 0-1-4 схемага нисбатан ҳосилдорлик 2427 % ошган (Абдукаримов, 1987).
Суғориш учун эгатлар узунлиги 90-120 м, чуқурлиги 18-20 см қилиб олинади, сув оқими тезлиги 0,10-0,15 л/секунддан ошмаслиги лозим.
Охирги суғориш ҳосил йиғиштиришдан 5-2 кун олдин тўхтатилади.
Зараркунандаларга қарши кураш. Кейинги йилларда зараркунандалардан колорадо кўнғизи кўп зарар келтирмоқда. Уларга қарши курашда олдини олувчи, агротехник тадбирлар билан бир қаторда кимёвий усуллар ҳам кенг қўлланилмоқда. Кимёвий усуллардан шерпа 0,2 кг/га, цимбуш 0,2 л/га, залон 0,3 л/га меъёрида 400 л сувга аралаштирилиб биринчи марта қўнғизлар чиқиши билан, кейин иккинчи 2-2,5 ҳафтадан ўтгач яна дориланади. Дорилаш ҳосил етиштиришдан 20-30 кун олдин тўхтатилади.
Ҳосил йиғиш. Картошка палаклари сарғайиб, туганаклардаги пўст қаттиқлашиб, сидирилмайдиган бўлганда ҳосилни йиғиштиришга киришилади. Тупроқдаги намлик 14-16 % бўлиши керак.
Лимон кошатини экиш ва парваришлаш бойича тавсиялар
Sitrus oʻsimliklari normal oʻsib rivojlanishi va moʻl hosil berishi uchun 4000 ° C дан ортик фойдали харорат игиндисини талаб калади. Ilmiy-tadqiqotlar ва ilgʻor xoʻjaliklar tajribasi shuni koʻrsatdiki, sugʻoriladigan hududda limonning «meyer» navidan sifatli, moʻl va muntazam hosil olinmoqda.
Bu nav boʻyi nisbatan kichikligi va erta hosil bera boshlashi bilan boshqalardan ajralib turadi. Koʻchati oʻtqazilganidan 2 yildan soʻng hosilga kiradi.Махаллий шароитга ко`прок мослашган, бирок совукка чидамли бо'лмаганлиги боис исикхоналарда о`стирилмокда.
Yaxshi parvarish qilinganda har tupidan 400-500 tagacha limon mevasini olish mumkin. Issiqxonalarda sutkalik oʻrtacha harorat 10 ° C дан yuqori boʻlganida limon novdasi oʻsa boshlaydi. Суткалик ортача харорат 16–18 ° C до йетганида лимон кийгос гунчалайди, 18–22 ° C до эса гуллайди.
Лимон уз-озидан ва четдан чангланадиган осимлик. Четдан чангланиши асаларилар йордамида о`тади, бу тугунчаларин ко`прок хосил бо'лишига йордам беради.Осиш ва шакланиш даврида (апрел-май) 20-25 ° C кулай харорат ва хавонинг низбий намлиги 70-80% бо'лганида фойдали гуллаши 22-25% га йетади.
Havo quruqligi ва haroratning keskin koʻtarilishi tugunlarning koʻplab toʻkilib ketishiga olib kelishi mumkin. Лимон осиши ва rivojlanishi uchun tuproq шароити мухим ахамиятга эга. Sizot suvlar yaqin shoʻr yerlarda va structureurasi soz tuproqlarda oʻsa olmaydi. Zichligi oʻrtacha qumoq tuproqli yerlar va suv, havo oʻtkazuvchanligi yengil tuproqlarda yaxshi oʻsadi.
Issiqxonalar limon koʻchatlarini ekishdan oldin tuproq yaxshilab tekislanib, gektariga 60-80 t chirigan goʻng, 600 кг superfosfat hamda 150 kg kaliy oʻgʻitlari solinib, 50-60 sm chuqurlikda yer haydaladi.
Koʻchati 4 × 3 m sxemada ekiladi. Кочатларни экиш пайтида хар бир чукурга 10-15 кг чиригана, 100-150 г суперфосфата ва 50 г калийли о`гитлар тупрок билан аралаштириб солинади. Бир йошли о`симликларда 3-4 та биринчи тартиб пишган новдалари ва танасинин йог`онлиги 0,7-0,8 см боллиши керак.
Икки йошли ко`чатда иккинчи тартибдаги новдалар, танасининг йог`онлиги эса камида 1 см боллиши лозим. Кузги лимон ко`чати илдизига йопишган тупрог`и билан экилади. Aks holda oʻsimlikning bir qismi nobud boʻladi. Ko`chatni o`tqazishdan oldin bog` qaychi bilan oxirgi o`sish darajasining uchdan bir qismi, shuningdek ortiqcha novdalari, ildizning singan qismi kesib tashlanadi.
Koʻchat oʻtqazilganda koʻchatlarning ildiz boʻgʻzi tuproq sathidan 2-3 см yuqorida boʻlishi kerak.Ko`chat o`tkazilgandan so`ng atrofidagi tuproq zichlanadi ва бир chelakdan suv quyiladi. Сонгра хар бир каторинг иккала томонидан туплар танасидан 25-30 см масофада олинган эгатлар бо'илаб сугорилади.
Koʻchatlar chuqurligi 15-20 см li qilib olingan ariqlardan jildiratib tuproq 40-50 см chuqurligida namlangunicha sugʻoriladi. Тупрок вегетация давомида доймо нам холатда бо'лиши керак. Учинчи йилда сугориш эгатлари осимлик танасидан 50 см узокликка ко'чирилиб, 30-40 см гача чукурлаштирилади.Sitrus oʻsimliklari normal oʻsishi va yaxshi meva berishi uchun tuproqning Оптимальный намлиги 70-85% ни ташкил этиши керак.
Sugʻorishlar boʻlib-boʻlib (mavsumda 25 martagacha) oʻtkaziladi. Уларнинг микдори об-хаво ва осимлик холатига караб белгиланади. Кишда issiqxonalarda tuproqqa goʻng va superfosfat solinib 25-30 см chuqurlikda ishlov beriladi. Тупрокка ишлов беришда осимликнинг 15-35 см чукурликкача йетган ildiz sistemasini shikastlamaslik uchun ehtiyotlik bilan ish koʻriladi.
Бегона отларни оташ ва уларни иссикхонадан чикариб ташлаш зарур, чунки улар осимликни шира ва бошка зараркунандалардан зарарланиши учун манба бо'либ ксизмат килиши мумкин. Лимон туплари биринчи марта кишда вегетация бошлангунча, иккинчи марта гуллаш олдидан ва 3-4 марта тугунлар то'килгандан соонг ва мевалар осиши даврида 20-25 кун оралатиб шатмок (чорва моллари гоишгулгида шарболгида суботмок)
Shatmoq sigir, qoʻy-echkilarning va parranda goʻngini (2: 1: 1) ariq suvida yaxshilab ezib, sugʻorish egatlariga quyiladi.Yozda shatmoq kechqurun ва ertalab beriladi. Юкори ва мо'л хосил олиш учун тупларнинг faqat meʼyorda oziqlanishi, oʻsishi ва rivojlanishi bilan kifoyalanib boʻlmaydi. Осиб кетган ва шаклланган новдаларни даракт йошига, муносиб равишда сийраклаш, чилпиш ва буташ зарур. Бунда тупнинг осиши ва мева бериши йакшиланади.
Болото ʻbon Tojiboyev Neʼmatillo maʼlumotlari.
2 717 марта ко'рилган, 2 марта бугун ко'рильди
.Эртаги экинларни экиш ва парваришлаш бойича тавсиялар
Ertagi sabzavotlarning бир qismini dastlabki oʻsuv davrida shaffof plyonka ostida parvarishlash nihollarning barvaqt paydo boʻlishi va hosili oddiy usulga nisbatan kamida 15-20 кун barvaqt taishiblaytilish yetilish. Шу билан бирга, плёнкадан фойдаланилганда кечикиб экилган сабзавотларнинг ривожини джадаллаштиришга имкон беради.
Ко`чати оркали коп йетиштириладиган иссиксевар сабзавотлардан помидор, ширин калампир, баклажон экинларини ко`чат килиш ишлари ко`чатхоналарда давом эттирилади.Nihollar 2-3 barg chiqarganda orasi 5 × 6 sm qilib koʻchirib oʻtqaziladi. Кочириб отказилган кошатлар 10-12 кундан сунг биринчи озиклантирилади. Бунда 10 л сувда 5 г аммоний сульфат йоки карбамид, 40 г суперфосфат йоки аммофос ва 10 г калий огъитлари эритилиб, барг устидан берилади. 6-7 кундан кейин иккинчи маротаба юкоридаги микдор икки маротаба копайтириб озиклантирилади. Uchinchi oziqlantirish koʻchatlarni ochiq dalaga ekishdan 4-5 kun oldin amalga oshiriladi.
Koʻchatlarni parvarishlashda koʻchatxona harorati va tuproq namligiga katta eʼtibor qaratish lozim.Ko`chatxonada havo harorati yuqori bo'lsa tuproqdagi namlik tez bug`lanib ketishi mumkin.
Mamlakatimizning markaziy mintaqasida joylashgan viloyatlardagi sabzavotchilik xoʻjaliklarida ertagi ekinlarni ekish 20-fevraldan 20-martgacha, janubiy mintaqalarda bu muddatdanión, kun ilgilardan, kun ilgilardan 15-20, mintroqin ilgilarda. Бу муддатда карам ко'чатлари, пиёз, сабзи, редис, ко'кат сабзавотлар (укроп, кашнич, петрушка, салат) уругълари хамда уругълик картошка туганаклари экилади.Пленка остига уруг` экиш ва ко`чат о`тказиш очик йердагига нисбатан анча эртарок бошланади. Помидор, Ширин калампир ва бакладжон сингари иссиксевар о`симлик ко`чатлари мартинг 2-ярмидан экила бошланади.
Эртаги карам ко`чатлари республикамизнинг марказий минтакаларида 10-маргача, шимолий минтакаларида 30-маргача экилади. Далага экиш учун 40-45 кунлик, барглари то'к яшил, ildizlari durkun rivojlangan, sogʻlom koʻchatlar tanlab olinib, 70 × 25 (30) см sxemada ekiladi.Koʻchatlar ekib boʻlgandan soʻng tuproq namligiga eʼtibor qaratish, talab etilsa sugʻorish lozim. Орадан 2-3 кун отгач егатлар ко`здан кечирилиб, нобуд болган йоки куриб колиш этимоли бо'лган джойларга кайтадан ко`чат экилади. Egatlarning oralarini KRN-2,8A rusumli kultivator bilan 15-16 см chuqurlikda kultivasiya qilinib, oʻsimliklar atrofi yumshatiladi, maʼdanli oʻgʻitlar bilan oziqlantiriladi va sugʻoriladi.
Эртаги пиёз 2-3 марта, дастлаб о`симликларнинг бо'йи 6-8 см га йенганда, иккинчи марта бог'лаб чикариладиган товар холига келганда оток ва ягана цилинади.Катор оралларини юмшатиш ва бегона отларни йокотиш максадида КРН-2,8А русумли культиватор билан 15-16 см чугурликда ишлов берилади.
Бахорги сабзи уруг`и республикамизнинг джанубий вилоятларида 15-28 февраля, марказий минтакада джойлашган вилоятларда 1-15 марта, шимолий минтакларида 15-30 марта сепилади. Уругъ` сарфи гектарига 3-5 кг. Parvarishlash jarayonidagi eng muhim masalalardan biri bu - nihollarni bir tekis undirib olish hisoblanadi. Намлик маромида болганда нихоллар 10-12 кунда юниб чикади.
нихоллар юниб чикиши билан дархол бегона о`тларни оташ ва яганалашга киришиш лозим. Sabzi ikki marta oʻtaladi: dastlabkisi sabzi bitta chinbarg chiqarganda, keyingisi esa 3-4 barg chiqarganda. Har oʻtoq davomida yagana ham qilib boriladi. Begona oʻtlarni yoʻqotish uchun gerbisidlardan foydalanish qoʻl keladi. Коп йиллик бошокли бегона отларга карши 10,5 фоизли «Зеллик Супер» 1 л / га медьёрда сепилади. Bir yillik begona oʻtlarga qarshi esa urugʻ ekishdan oldin 50 foizli «Gezagard» - 2-3 кг / га, 20 foizli «Nabu» - 1,5 кг / га meʼyorda begona oʻtlar 1-2 ta chinbarg chiqarganda, 12,5 foizli «Fyuzilad» Супер »препараты 1-2 кг / га hisobida begona oʻtlar 2-4 ta chinbarg chiqargan vaqtida purkash yaxshi samara beradi.
Помидор, ширин калампир ва баклажонни уругъидан йетиштириш учун уругъларини очик майдонларга экиш ишлари об-хаво шароитига караб март ойининг 3-он кунлигида амальга оширилади. Бунинг учун майдонларни тайёрлаш ишлари отта сифатли баджарилиши лозим. Kuz oylarida 30-40 см chuqurlikda shudgor qilingan maydonlar mart oyida ikki marta chizellanadi va molalanadi. Шундан сонг 70 см оралиг`ида КРН-2,8А, КОН-2,8 йоки КРО-4 русумли культиваторлар йордамида егат олинади.
Эгат олингандан соунг унинг устига чиринди ва фосфор-калий огъитлари аралашмаси лента усулида тошаб чикилади.Бу аралашма егат то` г`риланганда тупрок билан коришиб кетади. Egatlar eni 50 см kenglikdagi qora polietilen plyonka bilan mulchalanadi. Плёнканинг хар икки тарафидан 10 см qismi tuproq bilan yopiladi. Пленкани егат юзасидаги очик кисмини симметриясидан хар 25-30 см оралигда 2-2,5 см кенгликда тешилиб 1,5-2 см чукурликда помидор, ширин калампир ва баклажон уругълари экилади. Qora plyonka ostiga ekilgan urugʻlar erta va toʻliq unib chiqadi. Пленка остида бир йиллик бегона отларнинг униб чикиши ва осиб-ривойланиши тохстайди, тупрок юмшок ва нам холда сакланади.Ushbu usul qoʻllanilganda oʻsimliklarning ildiz qismi baquvvat boʻlib rivojlanadi, tuproqning chuqurroq qatlamigacha oʻsib borishi taʼminlanadi.
Ertagi kartoshka ekish ishlari respublikamizning markaziy, shimoliy va qisman janubiy mintaqalarida olib boriladi.
Эрта бахорда картошка экишнинг анг макбул муддати: Тошкент, Самарканд, Джизак, Сырдарё, Бухоро, Навои ва Фаргона водийси вилятлари учун 10-маргача; Сурхондарьо, Кашкадарьинская область, учун 1-мартгача; Qoraqalpogʻiston Respublikasi va Xorazm viloyati uchun esa 20-martgacha hisoblanadi.Экиш шхемаси 70 × 25-30 йоки 90 × 25 см, экиш чукурлиги 7-9 см ни ташкил этиши лозим.
Erta bahorda ekish uchun kartoshkaning ertapishar «Агава», «Санте», «Гранола», «Зарафшон», «Красный Скарлет», о`рта эртапишар «Альвара», «Аринда», «Белуга», «Виктория», «Драга», «Кондор», «Карлена», «Латона», «Марфона», «Пикассо» в бошка навлари тавсия этилади.
Ертаги картошкадан ортача 20 т хосил олиш учун 25-30 т махаллий гунг, 200 кг азот, 170 кг фосфор, 100 кг калий огъити соф холда солинади.Bunda Organik o`g`itning Hammasi ва fosforli, kaliyli o`g`itlarning 70 foizi haydovda berish va fosfor va kaliy o`g`itlarining qolgan qismi hamda azotning 50 foizi kartoshka unib chiqqandan so`ng berlovda birinchi ishning.
О`сув даврида сизот сувлари чукур джойлашган ерларда 7-8 марта сугорилади. Sugʻorish har haftada 1 marta, hosil tuganaklari paydo bo’lishi bilan 5-6 kunda gektariga 400-500 m 3 hisobida amalga oshiriladi. Har ikki sugʻorish oraligʻida qator oralari 10-12 см chuqurlikda yumshatiladi.Бу тадбир КРН-2,8А, КОН-2,8А, КХО-4 русумли культиватор билан картошка шоналагунча амальга оширилади.
Ertagi muddatda barvaqt ekilib, oʻsuv davridagi barcha agrotexnika tadbirlari oʻz vaqtida amalga oshirilgan maydonlardagi kartoshka hosili ham erta yetilib, yigʻishtirib olinadi. Ушбу майдонларни о'з вактида кайта экишга таййорлаб, такрорий сабзавот экинларини кулай муддатларда экиб, улардан мо'л хосил йетиштиришга эришилади.
Р.Хакимов, Ф.Расулов
Манба: агро.уз сайти.
827 марта ko‘rilgan, 2 marta bugun ko‘rildi
.Olxoʻrini ekish va parvarishlash - mirishkor.uz
Tomorqalarda ekish uchun tavsiya etiladigan olxoʻri navlari: Исполинская, Бертон, Изобильная, Венгерка фиолетовая, Чернослив Самаркандский ва х.к.
Koʻchatlarni ekishga tayyorlash va ekish. Koʻchatlarni ekishga tayyorlashda avvalo, tomorqa maydonida suvning yurishi hisobga olinib, йер yaxshi tekislanadi.
Майдоннинг хар квадрат метрига 6-10 кг гунг (чиринди), 200-250 г фосфор, 100-120 г калий ва, 150-200 г аммонийли азот огъити солиниб, чукур (25-30 см) хайдалади.
Olxoʻrini ekish sxemasi - 6 × 5 м (sugʻoriladigan boʻz tuproqlarda) va 4 × 4 m (shagʻalli-qumlik tuproqlarda), e kish muddati: erta bahyordi bahirida bahirida - fevral oxorda.
Кочат экиш учун чукурлиги ва кенглиги 60 × 60 см бо'лган чукурчалар ковланади. Чукур казишда тупрок устки кисмининг 20-25 см катлами о`раннинг бир томонига, колган кисми иккинчи томонига олиб ко`йилади. Орага 350-400 г фосфор, 30-40 г калий огъити хамда 8-10 кг чириган го'нгни тупрок билан аралаштириб солиб, кейин ко'чат экилади.
Ko`chatni ekish uchun uning ildizi oldindan tayyorlab qoʻyilgan shaltoqqa (янги мол гунги тупрок билан 1: 1 нисбатда аралаштирилиб, каймоксимон масса таййорланади) ботириб олиш лозим.
Ко`чат о`рага тик холда коъилиб, тупрок билан ко`милади. Ко`чатнинг пайванд килинган джой тупрокдан 4-5 см юкорида колиси керак. Ko`chat ekilgandan soʻng har bir chuqurga toʻlatib suv quyiladi. Шунда тупрок зихланиб, нихол йаксши ко`каради. Тупрок чоккандан сонг кошат атрофига тупрок солиб, то'лдирилади.Koʻchatlar tuproqning namligiga qarab vaqti-vaqti bilan sugʻorib turiladi.
Tomorqa maydoni 3 sotix bo'lsa, ushbu maydonning quyosh tushadigan sharqdan janubga qaragan tomonga olxoʻrining навларидан 1-2 тупдан экиш тавсия qilinadi. Tomorqa maydoni 6 sotix bo'lsa, yarmiga sabzavot ekinlari, qolgan qismiga esa mevali daraxtlar, 10 sotix boʻlganda sabzavot uchun maydon qoldirib, qolgan kattaroq qismiga mevali koʻchatlarni joylashtirish mum.
Парваришлаш. Olxoʻriga shakl berish uning tezpisharligiga qarab oʻtkaziladi. Tez oʻsuvchi uchburchaksimon shoxlovchi navlarning yonidan chiqqan birinchi qatordagi asosiy novdalari qirqiladi. Bu shoxlarning kengayishi va pasayishiga imkon beradi.
Tomorqadagi olxoʻri daraxtlariga sof holda 300-350 г азотли, 250-300 г фосфорли ва 200-250 г калийли о`гъитлар солиниши тавсия гилинади. Хар 2-3 йилда о`ртача 50-60 кг чириган собирается солиш хоулдорликни оширади.
Boʻz tuproqlarda olxoʻri daraxtlari oʻsuv davri mobaynida 4-6 марта, шагалли йерларда 10-12 маротаба сугорилади.
Касаллик ва зараркунандаларга карши курашиш. Olxoʻri daraxtiga zararkunandalardan meva kanasi, касалликлардан клястероспориоз (тешик дог`) зарар кельтиради.
Meva kanasiga qarshi Perfekto 17,5% sus.k. (10 sotix maydonga15-20 мл), каратэ 5% em.k. (10 sotix maydonga 50 мл) препараты purkaladi.
Olxo`rining клястероспориоз касаллигига карши Bordo suyuqligining 3 фоизли (100 л сувга 3 кг мис купороси ва 3 кг со`ндирилмаган охак) эритмаси сепилади.Kasallikka qarshi preparatlar kurtaklar yozilguniga qadar, kuzda va erta bahorda purkaladi.
Хосилни йигъиштириш. Olxoʻri iyun-senyabr oylari davomida pishadi. Турли навлар турлича пишиш муддатига эга. Узок муддат пишиб турадиган олхо`ри наглари уч мартадан беш мартагача териб олинади. Шунинг учун мевалар юлиб олинмасдан, банди билан узиб олинади.
Manba: mehnat.uz sayti.
591 марта ко‘рилган, 2 марта бугун ко ’рильди
.Yeryongʻoqni ekish va parvarishlash boʻyicha tavsiyalar
Yeryongʻoq ekish uchun dastlab, urugʻlik saralab olinadi. Бунинг учун дони то'ла, йашши пишган, дуккагида 2-3 тадан магзи бо'лган йерёнг'оклар аджратиб олиниб, со'нгра ко'л мехнати йордамида чакиб экишга таййорланади. Qobigʻidan аджратиб олинган yeryongʻoqlar urugʻ poʻstlogʻi yorilgan, mayda va toʻla shakllanmagan urugʻlardan tozalanadi. Tayyorlangan urugʻliklarni maxsus mato qoplarda 15-20 кг дан qilib qoplanib quruq va salqin xonalarda ekish muddati kelguncha saqlanadi.Синтетик толали qoplarda saqlash yaramaydi, chunki ular havoni yaxshi oʻtkazmaydi.
Yeryongʻoq ekiladigan maydon kuzda fosforli va kaliyli oʻgʻitlar bilan oʻgʻitlanib, 25-30 см чукюрликда хайдалади. Bahorda esa haydalgan yer chizellanadi, tekislanadi va 60-70 sm enlikda joʻyaklar olinadi. Экиш муддати республикамизнинг джанубий худудларида апрел ойининг дастлабки кунларидан 20-ларигача, марказий минтакаларида эса, апренинг сонги на кунлигидан май ойининг дастлабки на кунлигадига кадар экилади.Уругъни намлик микдори кам, кесакли ва ноткис йерларга экиш тавсия этилмайди. Бундай йерларга экилган уругълар бир текисда ва бир вактда то'ла юниб чикмасдан, бирин-кетин кечга колиб чикиши мамкин.
Уругълик йирик-майдалигига караб, гектарига о`ртача 70-80 кг и 100-120 кг гача сарфланади. Экишда уругълар орасидаги масофа 10-15 см боллиши керак. Уруглар то'лик юниб чикганидан со'нг, осимлик то'к яшил рангга киргач, о'талади, катор оралари юмшатилиб, дастлабки ишлов берилади ва суг'орилади.Bunda sugʻorish oldidan gektariga 250-300 кг дан аммафос ва 100-150 кг дан азотли oʻgʻitlar beriladi. Иккинчи бор ишлов беришдан олдин ветчина бегона отлардан тозаланиб, катор оралари юмшатилади ва осимлик то'лик гуллаган даврда гектарига 200-300 кг дан азотли о`гъитлар солинади.
Yeryongʻoq Juda koʻp suv talab qilmaydi. О`сув даври давомида 4-5 марта, шаг`ал-тошли йерларда еса 6-7 марта суг`орилади. Yeryongʻoq dukkaklarining pishib yetilish oldidan qorayib ketishi kuzatiladi. Bu kasallikka sugʻorish tartibining buzilishi, yaʼni koʻllatib sugʻorish va meʼyordan ortiqcha suv berish sabab boʻladi.Shuning uchun egatlar balandroq olingani maʼqul.
Yeryongʻoq hosili sentabr oyining oxiri va oktabr oyining boshlarida pishib yetiladi. Buni palaklarning sargʻayishi va yeryongʻoqning qobigʻi toʻrlanishidan bilib olish mumkin. Йоки йонгъок кобигини чакиб ко'рилганда, кобик ичинин корайишидан хам билиш мумкин. Hosilni yigʻib olish qoʻl mehnati yordamida bajariladi. Buning uchun ob-havo yaxshi kunlarda palaklar yulinib dala maydonining oʻzida yongʻogʻidan ajratiladi. Hosilni yigʻishda yulingan palaklar toʻp-toʻp qilib qoʻyilib, bir necha kundan soʻng poyasidan ajratilsa, qobiqlardagi namlik ancha kamayadi va katta hajmdagi hosilni quritish ishlarini yengillash.Hosil yigʻib olingan paytda yongʻoqlar tarkibidagi namlik 35-60% atrofida boʻlib, uni quritish uchun, havo yaxshi aylanadigan binolarda 8-10 santimetr qalinlikda yoyib quritish va vaqti-vaqti-vaqtilavi, turitish vaqti-vaqti-vaqralavi, turitish va vaqti-vaqti-vaqtilavi, turitish va, vaqti-vaqti-vaqralavtika, joyi tiriba.
Yeryongʻoq poyalari chorvachilikda sifatli va kuchli ozuqa hisoblanadi. Палакларни хали то'лик куриб улгурмасидан, бог'ланади, пресланади йоки силос таййорланади. Bundan tashqari palaklarni maydalanib, quritib qo'yiladi va keyinchalik suvda ivitilib, kepakka aralashtirilib mollarga berilganda yaxshi yem boʻladi.Yeryongʻoq palaklari qoʻylar uchun ham Juda samarali ozuqa hisoblanadi. Бунинг учун палакни гурук холида майдалаб бериш ветчина мамкин.
Одилжон Якубов тайёрлади.
934 марта ko‘rilgan, 2 marta bugun ko‘rildi
.
